گیاه دارویی بابونه را به شکل های مختلف می شناسند که از نظر نام علمی، خواص درمانی و ماده موثره با هم متفاوت می باشند. در این مقاله انواع بابونه، خواص و طبع آن شرح داده می شود و برای اینکه بیشتر با تفاوت شکل آنها آشنا شوید تصاویری از آنها در این مقاله آورده شده است.
انواع بابونه
اصولا وجه تمایز بابونه ها در گلهای آنها می‌باشد. از نظر خواص دارویی شباهت زیادی به هم دارند و نوعا گل آنها مصرف دارویی دارد و معمول است که در بازار گل هر یک به تنهایی و یا مخلوطی از گلهای چند نوع مختلف از آنها تحت نام بابونه یا گل بابونه یا سایر نامهای یاد شده فروخته می‌شود. جهت آشنایی با انواع بابونه به برخی از آنها اشاره می شود:
- بابونه آلمانی یا استاندارد
- بابونه گاوی
- بابونه کبیر
- بابونه دشتی
- بابونه بهاری
- بابونه بلوچی
- بابونه شیرازی (از لحاظ شکل ظاهری شبیه به بابونه آلمانی می باشد)
- بابونه اورآ
بابونه بلوچی
لازم به توضیح است که بعضی از اسامی دیگر هم در بین مردم استفاده می شود که در ادامه به ۲ نمونه آن و توضیحی مختصر در مورد آنها پرداخته می شود:
- گل بابونه وحشی
بطور کلی بابونه گیاهی وحشی می باشد زیرا عموما بصورت خودرو رشد می کند و تنها گیاه بابونه آلمانی بصورت زراعی کشت و کار می شود.به همین دلیل در زبان عامیانه بابونه را به دو صورت وحشی و زراعی می شناسند واین درست نیست که گل بابونه وحشی در بین انواع بابونه قرار گیرد چون اسم عام است.
- گل بابونه زرد
گل بابونه زرد که گلبرگ هایی زرد دارد نیز از انواع بابونه وحشی هست ولی تحقیقات در مورد آن کامل نیست و بیشتر مصرف محلی دارد و بهتر است مصرف نشود.
بابونه آلمانی
در بین انواع بابونه، بابونه آلمانی به عنوان یکی از نسخه های معمول و پرکاربرد، در بین مردم شهرت بیشتری دارد و فراورده های مختلف از آن تولید و در بازار عرضه می شود. در این بخش به معرفی بابونه آلمانی پرداخته می شود و در ضمن لازم به توضیح است که در بخش های بعدی نیز هر جا صحبتی از بابونه است، منظور بابونه آلمانی می باشد.
نام انگلیسی: German chamomil
نام علمی: Matricaria recutita L یا Matricaria chamomilla L.
تیره: Compositae ( Asteraceae)
بابونه آلمانی گیاهی است یکساله از تیره کاسنی به ارتفاع ۲۰-۴۰ سانتی متر، ساقه آن عمودی و بدون پرز می‌باشد که در قسمت فوقانی شاخه دار می شود و هر یک منتهی به کاپیتولهایی میگردد. برگها به صورت دستجات ۲ تا ۳ تائی پرمانند و دارای لبه باریکی می باشند. گل ها از دو نوع زبانه ای و لوله ای تشکیل شده اند و در انتهای ساقه مشاهده می شوند. گلچه های زبانه ای به رنگ سفید و تعداد آنها متفاوت و بین ۱۲ تا ۱۹ عدد در هر گل است و از نظر جنسی ماده هستند. گلچه های لوله ای نیز به رنگ زرد هستند این گروه از لحاظ جنسی نر- ماده (دوجنسی) بوده و پس از باز شدن استوانه ای شکل می شوند. میوه فندقه به طول ۱ تا ۱.۵ میلی متر و به رنگ خاکستری سفید و یا زرد روشن می باشد. اندام مصرفی گیاه بابونه شامل گل وسرشاخه های آن است. همچنین ترکیبات و مواد موثره بابونه عبارتند از: روغن فرار، فلاونوئیدها، هیدروکسی کومارین‌ها و موسیلاژ.
طبع بابونه
طبع گلهای بابونه گرم و خشک می‌باشد.
خواص بابونه
بابونه، یک گیاه دارویی با خواص بسیار متنوع، در استعمال داخلی و خارجی به عنوان یک درمان طبیعی استفاده می‌شود. در استعمال داخلی، بابونه میتواند سوء هاضمه را برطرف کرده و معده را تقویت کند. همچنین، خواص ضدتورم و ضداسپاسم آن میتواند تورم و اسپاسم را کاهش داده و خواص خلط آور و ضدالتهاب آن میتواند به درمان علائم التهابی کمک کند. بابونه همچنین خواص بادشکن، مسکن و کنترل سردرد، دردهای میگرنی و آرتروز را داراست. درمان ناراحتی‌های عادت ماهانه و یائسگی، کاهش فشار خون و کاهش ناراحتی ستون فقرات نیز از دیگر خواص این گیاه دارویی است. در استعمال خارجی، بابونه میتواند در بهبود زخم‌ها، درمان التهابات پوستی، درمان ادرار سوختگی اطفال و درمان بواسیر و زخم ساق پا موثر باشد. همچنین، استفاده موضعی از بابونه میتواند در درمان التهاب پستان و ترک خوردگی نوک پستان و رفع خستگی پاها نیز موثر باشد.
بابونه و فشار خون
تحقیقات نشان داده است که مصرف بابونه میتواند به کاهش فشار خون کمک کند، به خصوص در افرادی که با فشار خون بالا مبارزه می‌کنند. با این حال، قبل از استفاده از آن یا هر گیاه دارویی دیگر، همیشه توصیه می‌شود با متخصص سلامت مشورت کنید و از تداخل آن با داروهای مصرفی خود آگاه شوید.
خواص بابونه برای سرماخوردگی
این گیاه همچنین میتواند برای درمان سرماخوردگی نیز مفید باشد. بابونه دارای ترکیبات ضدباکتریایی و ضدویروسی است که میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند و علائم سرماخوردگی مانند گلودرد، سرفه و گرفتگی بینی را تسکین دهد. همچنین داشتن خواص ضدالتهابی این گیاه میتواند به کاهش تورم و احتقان در مجاری تنفسی کمک کند. مصرف بابونه به صورت دم کرده یا استنشاق بخار آن میتواند برای تسکین و بهبود عفونتهای تنفسی و سرماخوردگی مؤثر باشد.
خواص بابونه برای معده
بابونه یک گیاه دارویی با خواص فراوان برای سلامت معده است. این گیاه با ویژگیهای ضدالتهابی و التیام بخش خود میتواند به درمان زخمهای دهان و معده، تسکین دردهای گوارشی، کاهش التهابات روده، بهبود بیماریهای کرون و کولیت، و همچنین رفع اختلالات سوءهاضمه کمک کند. بابونه با خواص آرامبخش و تنظیمکنندگی روی دستگاه گوارشی به طور کلی میتواند به بهبود عملکرد هضم و جذب غذا در معده و روده کمک نماید.
خواص دمنوش بابونه برای لاغری
دمنوش بابونه حاوی مقادیر بالای آنتی اکسیدان است و سوخت وساز بدن را افزایش می‌دهد و هضم غذا را بهبود می‌بخشد. دمنوش بابونه به تنهایی باعث کاهش وزن نخواهد شد، اما اگر با یک غذای رژیمی مناسب و منطقی و ورزش منظم همراه شود، سبب چربی سوزی می‌شود و به لاغری و کاهش وزن کمک می‌کند.
دمنوش بابونه یا چای بابونه
برای تهیه دمنوش بابونه، از گلهای خشک شده آن که به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه دم کرده استفاده می شود. علاوه بر مصرف خالص بابونه یا همان دمنوش بابونه، چای ترکیبی با بابونه نیز میتواند فواید متعددی برای سلامت داشته باشد. ترکیب بابونه با سایر گیاهان دارویی مفید مانند نعناع، زنجبیل، یا گل گاوزبان، گل محمدی و … میتواند اثرات درمانی این گیاه را تقویت کرده و طیف وسیعتری از مزایای سلامتی را فراهم آورد.
خواص چای بابونه
با ترکیب بابونه با برخی دیگر از گیاهان دارویی، چای بابونه تشکیل می شود که خواص درمانی آن تقویت و گسترش می‌یابد. اینگونه ترکیبات گیاهی می‌توانند فواید سلامتی متنوع‌تری به همراه داشته باشند. به عنوان مثال به برخی از آنها اشاره می شود:
خواص بابونه و گل محمدی
اثرات مفید ترکیب دمنوش بابونه و گل محمدی بر سلامت اعصاب قابل توجه است. بابونه با خاصیت آرام بخشی و تنظیم کننده اعصاب خود می تواند به کاهش اضطراب و استرس کمک کند. همچنین گل محمدی غنی از آنتی اکسیدان ها می تواند از سلامت سلول های مغزی محافظت نماید. ترکیب این دو گیاه دارای اثرات سینرژیستی بر سیستم عصبی بوده و می تواند در بهبود خلق و خو، تقویت حافظه و افزایش تمرکز مفید باشد. در مجموع، این ترکیب گیاهی علاوه بر مزایای جسمی، اثرات مثبتی بر سلامت روان و عملکرد اعصاب نیز خواهد داشت.
خواص بابونه و نبات
استفاده از ترکیب بابونه با نبات (شکر) یا عسل به عنوان مکمل گیاهی و مصلحات، بسیار توصیه می شود. بابونه به تنهایی دارای خواص آرام بخشی و ضد التهابی است. افزودن نبات به این ترکیب، علاوه بر بهبود طعم و مزه، به تامین انرژی و افزایش جذب مواد مغذی کمک می کند. برای افرادی که بیماری قندی دارند استفاده از عسل به جای نبات توصیه می شود. در واقع عسل به دلیل خواص ضدباکتریایی، ترمیم کنندگی و آنتی اکسیدانی می تواند به تقویت خواص بابونه کمک کرده و اثرات آن را تقویت نماید.
خواص بابونه با چای سبز
چای سبز دارای خاصیت افزایش سوخت و ساز و کاهش اشتها است. ترکیب آن با چای بابونه میتواند در سوزاندن چربی و کنترل اشتها موثر باشد
خواص بابونه با زیره سبز
زیره دارای خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی است که با بابونه هم افزایی مناسبی دارد. زیره سبز به عنوان یک ادویه و گیاه دارویی، دارای خواص لاغری و کاهنده چربی شکم است. ترکیب آن با چای بابونه میتواند در از بین بردن چربی‌های اضافی بدن مفید باشد. زیره همچنین به دلیل خواص آرام بخش و کاهنده درد، در ترکیب با بابونه برای تسکین دردهای عضلانی و مفصلی توصیه می شود. این ترکیب همچنین برای بهبود مشکلات گوارشی مانند نفخ، یبوست و اسهال مفید است.
فراورده های گیاه بابونه
بابونه یکی از گیاهان دارویی مهم و پرکاربرد است که از آن انواع مختلف فراورده های گیاهی تهیه می شود. برخی از فراورده های گیاه بابونه عبارتند از:
- دمنوش بابونه
- عرق بابونه
- اسانس بابونه
- عصاره بابونه
- روغن بابونه
- گل خشک خوراکی و تزئینی
- صابون بابونه
- و ….
قیمت گل بابونه
قیمت گل بابونه ممکن است بستگی به عوامل مختلفی داشته باشد. از عوامل تعیین کننده قیمت بابونه می‌توان به روش کشت، نوع خشک کردن، بسته بندی و همچنین کیفیت آن اشاره کرد. البته در خرید بابونه باید به خالص بودن گل بابونه و شناسنامه آن توجه داشت و حتی الامکان از خرید آن به صورت پودر شده پرهیز شود، چون تشخیص بابونه پودر شده مشکل می باشد.
جهت اطلاعات بیشتر در مورد گیاه بابونه و تهیه دمنوش این گیاه آرامبخش می توانید به فروشگاه مراجعه فرمایید.