سرخارگل چیست
این اسم در لاتین از ریشه یونانی (echino) به معنای خار پشت بوده و به علت شباهت ظاهری کاپیتول گیاه به خار پشت این نامگذاری صورت گرفته است. گیاهی علفی و چند ساله از خانواده کاسنی (Asteraceae) است
برگهای رزتی نسبتا بزرگ به شکل تخم مرغی تا نیزه ای، ارتفاع ساقه گلدهنده گیاه به ۱ تا۵/۱متر می رسد. این ساقه‌های گلدهنده تا حدی محکم و دارای کرک های زبر و خشن براق هستند و به کاپیتول های نسبتا سنگین ختم می‌شود. گلهای مرکب دارای زبانه گلی هایی به رنگ ارغوانی، صورتی، قرمزارغوانی، زرد و نارنجی و لوله گلی هایی به رنگ سبزتیره، قهوه ای تیره و سیاهرنگ است.
از قدیم در طب و درمان بیماریهای میکروبی و سیستم تنفسی کاربرد داشته است.
ترکیبات بسیار متنوعی در این گیاه وجود دارد که مهمترین آنها شامل حداقل هفت دسته مواد شامل پلی ساکارید‌ها، فلاونوئیدها، کافئیک اسید، اسانس، پلی استیلن‌ها، آلکامیدها و ترکیبات متفرقه هستند. تعدادی از محرک‌های ایمنی و ضدالتهاب‌های متوسط پلی ساکاریدی در گیاه گزارش شده است که از جمله مهمترین آنها اینولین است که در ریشه و یا قسمتهای هوایی وجود دارد.
ترکیبات فلاونوئیدی درگیاه وجود دارد که مهمترین آنها روتوزید است. مشتقات اسیدکافئیک از جمله اسیدشیکوریک، اسیدکلروژنیک و سینارین نیز درگیاه وجود دارد. میزان اسید شیکوریک به عنوان شاخص کیفیت ریشه سرخارگل شناخته می شود.
میزان اسانس در برگ، گل و ریشه گونه‌ها کاملا متفاوت است و در فصول سال تغییر می‌کند. مهمترین مواد موجود در اسانس سرخارگل ترکیبات بورنئول و آلفاپی نن است.
تفاوت ارقام، مدیریت زراعی، سن گیاه، روش برداشت و فرآوری، اندام مورد برداشت ( ریشه، ساقه، برگ و گل) بر کمیت و کیفیت مواد حاصله و استخراجی موثر می باشد.
گیاه دارویی اکیناسه (سرخارگل) یکی از گیاهان با ارزش درمانی است که به دلیل خواص طبیعی و بیشتر تحقیقاتی که بر روی آن انجام شده است، از اهمیت بالایی در درمان بسیاری از بیماری‌ها برخوردار است. این گیاه در اصل از مناطق مرتفع و سرد قاره اروپا و آسیا به دست می‌آید و در سال‌های اخیر به دلیل خواص دارویی، بسیار محبوب شده است.
از جمله خواص اکیناسه (سرخارگل)می‌توان به تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهابات، کاهش درد و تسکین علائم سرماخوردگی، تسکین دردهای عضلانی و مفصلی، کاهش فشار خون و بهبود عملکرد قلبی، کاهش شدت علائم پیری و سلامتی پوست اشاره کرد. همچنین این گیاه به عنوان آنتی‌بیوتیک و ضد ویروس نیز شناخته شده است.
در این مقاله، به بررسی مفیدترین خواص اکیناسه(سرخارگل)، نحوه استفاده از آن و همچنین احتیاط‌های مصرف آن برای بیماران و مادران باردار پرداخته می‌شود. با مطالعه این مقاله، شما با خواص بیشتر اکیناسه (سرخارگل) آشنا شده و برای بهبود سلامتی خود می‌توانید از آن استفاده کنید.
نام علمی:Echinaceae purpurea – E. angostifolia
خانواده کاسنی:Asteraceae
نام انگلیسی: Purple Coneflower, Echinacea, Hedgehog coneflower
اکیناسه چیست
نام دیگر گیاه سرخارگل اکیناسه می باشد که در مقالات و کتب از این نام به عنوان جایگزینی برای سرخارگل استفاده می شود.
اندام مصرفی سرخارگل (اکیناسه)
از کل اندام سرخارگل (ریشه، گل، برگ، بذر، ساقه) استفاده می شود. در واقع بخش های هوایی در زمان گلدهی و بخش های زیرزمینی در فصل پاییز مورد استفاده قرار می گیرد.
ویژگی اندام مصرفی سرخارگل (اکیناسه)
مزه کمی شیرین و سپس تلخ بوده، نوعی احساس سوزش را روی زبان باقی می گذارد. گیاه مخصوصا گلها کمی معطر هستند.
طبع سرخارگل (اکیناسه)
طبیعت گیاه گرم وخشک است.
خواص اکیناسه (سرخارگل)
ترکیبات دارویی حاصله از گیاه کاربرد وسیعی در صنایع داروسازی داشته و این گیاه به لحاظ خواص ایمونولوژیک از اهمیت زیادی برخوردار است.
این گیاه به دلیل خواص ضدویروسی، ضدقارچی و ضدباکتریایی شهرت جهانی دارد و ترکیبات حاصل از آن به عنوان تقویت کننده سیستم ایمنی (Immuno stimulator) به شمار می روند. قسمتهای مختلف گیاه از جمله ریشه و بخش های هوائی آن دارای خواص درمانی زیادی است. برخی از این خواص دارویی عبارتند از :
- تسریع در بهبود زخمها
- نابودی باکتریها و ویروسها و درمان بیماریهای لثه و دهان
- درمان سرماخوردگی، سرفه و گلو درد، عفونت های ویروسی (با استفاده از دمنوش)
- مسمومیتهای خونی
- درمان بیماریهای برونشیتی وسینوزیت
- ضد درد
- درمان اختلالات اگزما و آکنه و از بین بردن چروک های ظریف پوست (بصورت کرم)
اثر این گیاه در تصفیه خون قابل توجه است و به خاطر تقویت سیستم ایمنی بدن، اثر سمیت داروهای شیمیایی را در خون خنثی می‌کند.
از تنتور رقیق شده آن می توان برای شست و شوی بثورات پوستی و زخم های آلوده یا به عنوان دهانشویه استفاده کرد.
سرخارگل، ایمنی غیراختصاصی بدن را تحریک می کند و تعداد گلبول های سفید خون را افزایش می دهد. همین ویژگی سرخارگل را به دارویی مهم در مواردی که سیستم ایمنی بدن توسط عفونت های مزمن یا باقی مانده سموم تضعیف می شود، تبدیل کرده است.مصرف این گیاه تحت نظر متخصص طب سنتی به پاک سازی سیستم لنفاوی و مقاوم سازی بدن در برابر عفونت های زمینه ای مانند مشکلات قارچی و در نتیجه بهبود سلامت کلی بدن کمک می کند.
طریقه مصرف سرخارگل
طریقه مصرف سرخارگل عبارت است از:
- دم کرده، عصاره (تنتور)
- عرق
- عصاره روغنی
شربت سرخارگل
یکی از فرآورده های دارویی از گیاه اکیناسه شربت سرخارگل می باشد که در بهبود سرماخوردگی، برونشیت، عفون های دستگاه ادراری، تب و التهاب دهان و حلق بسیار موثر است.
طرز تهیه دمنوش سرخارگل (اکیناسه)
طرز تهیه دمنوش سرخارگل عبارت است از: یک قاشق چایخوری اکیناسه را در یک فنجان آب جوش ریخته و به مدت ۱۰ دقیقه دم کنید. هر روز قبل از سه وعده غذایی (صبح، ظهر، شب) یک فنجان از این محلول صاف شده را نوش جان کنید. این گیاه مورد تایید کمیسیون E می باشد.
موارد منع مصرف سرخارگل (اکیناسه)
موارد منع مصرف سرخارگل (اکیناسه) عبارت است از:
- مصرف این گیاه در دوران بارداری توصیه نمی شود.
- افرادی که به گیاهان خانواده آستراسه آلرژی دارند هم بایستی با احتیاط مصرف نمایند.
- مصرف بیش از اندازه سرخارگل باعث بروز مشکلات گوارشی، گیجی و تهوع می شود.
بنابراین قبل از مصرف این گیاه با پزشک خود یا ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مشورت کنید.
نحوه تکثیر سرخارگل
گونه E .purpurea مهمترین گونه ای است که تولید انبوه می شود و در سیستم های زراعی مورد توجه است.
سرخارگل را می توان از طریق بذر ( کشت مستقیم و نشا کاری) و یا با تقسیم بوته تکثیر نمود. هر گرم بذر سرخارگل گونه های مختلف شامل حدود ۳۰۰ عدد بذر می شود. با احتساب حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد جوانه زنی و اضافه کردن حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد برای اختلاف سبز شدن با جوانه زنی، تعداد بوته بدست آمده از کاشت بذر در خزانه یا در مزرعه قابل محاسبه است. میزان بذر مورد نیاز در هر هکتار حدود ۲۰ کیلوگرم می باشد. با کشت بذر در پاییز یا اواخر زمستان و اعمال سرمادهی طبیعی می توان درصد سبز مزرعه را بالا برد. اما امکان کشت بهاره گیاه هم وجود دارد. با توجه به پایین بودن درصد جوانه زنی، در روش کشت مستقیم بذر میزان یکنواختی مزرعه پایین است لذا نشاکاری پیشنهاد می شود.
برای تهیه نشای بذری( دانهال)، می توان بذرها را در بهمن ماه در زیر پلاستیک یا گلخانه و یا در پایان اسفندماه در فضای باز خزانه گیری کرد و نشاهای بدست آمده( پس از حدود دو تا دو و نیم ماه) را پس از مساعد شدن هوا در بهار به مزرعه منتقل کرد.
معمولا در خزانه برای هر متر مربع تا ۵ گرم بذر با کیفیت مناسب به کار می رود. با نشاکاری، مزرعه یکنواخت تر است و فواصل گیاه در مزرعه قابل تنظیم است. اولین آبیاری پس از کشت بذر یا نشا صورت می گیرد. از مسایل مهم در انتقال نشاء سرخارگل توجه به رشد مناسب ریشه ها ( حدود ۱۰سانتی متر) است. در روش تقسیم بوته با پایان فصل رشد، بوته ها از خاک خارج می شود و به چهار تا پنج قسمت ریشه دار ( حداقل بطول ۱۰ سانتیمتر و قطر ۲ سانتیمتر) تقسیم و کشت می شود که روش اقتصادی نمی باشد.
این گیاه را می بایست دور از نور و در صورت امکان خرد نشده نگهداری کرد.
قیمت اکیناسه
شما می توانید هم اکنون بذر و گل سرخارگل را از فروشگاه شرکت تعاونی افکارآذین سبز تهیه کنید.
اگر علاقمند به یادگیری و آموزش درباره گیاهان دارویی و خواص آن هستید می توانید با شرکت در دوره های آموزشی کاربر گیاهان دارویی شرکت افکارآذین سبز با دارا بودن مجوز رسمی از سازمان فنی و حرفه ای، پاسخ سوالات خود را بیابید و در صورت نیاز با کارشناسان ما جهت راهنمایی و مشاوره تماس بگیرید.
چنانچه سوال یا نظری دارید حتما در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا در اسرع وقت پاسخگوی شما سروران باشیم.
بسیار عالی. ممنون از اطلاعات خوبتون.
از همراهی و توجه شما سپاسگزاریم.