مواد عطاری

توجه به سلامتي و تلاش براي درمان سريع بيماري ها از جمله دغدغه هاي جوامع بشري بوده و در اين زمينه هر ساله چند صد ميليارد دلار در كل جهان هزينه مي شود. در اين ميان گياهان از گذشته يكي از اولين و در دسترس ترين منابع قابل استفاده در درمان بوده اند. گياهان دارويي در طول تاريخ توانسته اند جايگاه خود را در زندگي انسان بعنوان گياهان شفابخش و درمانگر باز كرده و بصورت بخشي از تمدن و آداب و سنن از نسلي به نسل ديگر منتقل شوند. اگرچه مصرف گياهان دارويي با توسعه و پيشرفت داروهاي صنعتي و شيميايي محدود شد، اما امروزه با توجه به گسترش فرهنگ حفظ سلامتي در ميان اقشار مردم و هويدا شدن عوارض جانبي داروهاي شيميايي، در تمام دنيا توجه خاصي به گياهان دارويي و داروهاي حاصل از آنها جهت درمان بيماريها بوجود آمده است.

گیاه دارویی به گیاهی گفته می شود که دارای مواد مؤثره مشخصی است، در درمان بیماری یا پیشگیری از بروز آن مورد استفاده قرار می گیرد و نام آن در یکی از فارماکوپه های معتبر بین المللی ذکر شده باشد.   البته واژه گیاهان دارویی تنها به گیاهانی که تسکین دهنده آلام مردم هستند اطلاق نمی شود بلکه این گیاهان در زیر گروه غذا به عنوان طعم دهنده ها ، نوشیدنی ها ، شیرین کننده ها ، روغنها، رنگهای طبیعی و به عنوان حشره کش ها و آفت کش های طبیعی و همچنین به عنوان ماده اولیه محصولات آرایشی و بهداشتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند. در تعريفي ديگر گياهان دارويي به گياهانی گفته مي شود كه تمام آن يا اجزائي از آن به صورت تازه، خشك شده يا فرآوري شده جهت تشخيص، درمان، پيشگيري، كمك به اعمال فيزيولوژيك و حفظ بهداشت بدن انسان يا حيوانات و ديگر گياهان بكار مي روند. در هر گیاه دارویی مواد مؤثره متنوعی می تواند وجود داشته باشد که این مواد در قسمت های مختلف گیاه (شامل ریشه، ریزوم، غده، برگ، گل، بذر، میوه، پوست ساقه، پوست ریشه) و حتی در بخش های مختلف یک اندام، دارای تراکم و تنوع مختلف هستند. این مواد موثره می توانند در برگ، گل، ساقه، پوست، ریشه، ریزوم، پوست، میوه، بذر و …. وجود داشته یاشند که باعث طبقه بندی مواد عطاری بر مبنای اندام مورد مصرف در عطاری ها می شود.

اندام گیاه دارویی یا همان مواد گیاهی اگر به صورت سنتی، خام و تنها با خشک کردن در بازار عرضه شود مواد عطاری یا کالای عطاری نامیده می شود. این مواد عطاری بایستی ظاهر مناسب را داشته باشند که تا حدودی نشاندهنده کیفیت مناسب نیز هست. البته شایان ذکر است که در لیست مواد موجود در عطاری ها غیر از طیف وسیعی از مواد گیاهی (به صورت خام و یا فراوری شده)، مواد معدنی و حیوانی نیز موجود می باشد. با این وجود واژه عطار یک واژه سنتی بوده و در نگاه عام تر معادل واژه هربالیست به معنی گیاه شناس گیاهان دارویی و آشنا به شیوه های استفاده از این گیاه تعریف می شود.