عصاره گیاهی

به طور کلی تهیه عصاره مبنی بر استخراج مواد موثره و فعال به وسیله یک حلال مناسب می باشد. عصاره به سه شکل مایع، نیمه مایع و جامد وجود دارند و به هر سه شکل، در ساخت انواع داروها کاربرد دارد. البته به تنهایی نیز به عنوان دارو مورد مصرف قرار می گیرند.

 انتخاب حلال مناسب برای هر عصاره به نوع گیاه، نوع اندام گیاهی، نوع ماده موثره، روش عصاره گیری و .. بستگی دارد. از حلال های متداول می توان به اتر و مشتقات آن، الکل اتیلیک با درجات مختلف، اسید استیک، پنتان، هگزان، کلروفرم، آب، پروپیلن گلیکول، روغن های نباتی و …. اشاره کرد.

آب به علت سهولت دسترسی، ارزانی و اثر حل کنندگی مناسب آن، در استخراج بسیاری از مواد گیاهی مورد مصرف دارد به خصوص همراه با حلال های دیگر، ولی به هر حال آب به عنوان یک حلال تنها به ندرت به کار می رود. زیرا بیشترین مواد فعال گیاهی ترکیبات آلی پیچیده ای هستند که حلالیت آنها در آب کمتر از الکل است. آب صمغ ها، قندها، نشاسته ها و مواد رنگی و تانن ها را به خوبی حل می کند ولی اکثر این مواد، اجزاء مورد نظر در عمل استخراج نیستند. همچنین آب موادی را استخراج می کند که چنانچه عصاره مدتی در یک محل ساکن باقی بماند رسوب نامطلوبی تشکیل خواهد داد و سرانجام اگر حاصل استخراج، حاوی ماده محافظ نباشد محیط بسیار مناسبی برای رشد کپک ها، مخمرها و باکتری ها خواهد بود. بنابراین چنانچه از آب به تنهایی به عنوان حلال استفاده شود الکل به فراورده نهایی افزود می شود تا از رشد میکروارگانیسم ها جلوگیری شود. مخلوط های هیدروالکلی پرمصرف ترین حلال استخراجی هستند که اثرات حل کنندگی آب و الکل را دارا می باشند.