چربی ها یکی از مهم ترین منابع تامین کننده انرژی بدن پس از کربوهیدرات ها در رژیم غذایی به شمار می روند که در راستای امنیت غذایی در هر کشور به میزان مورد نیاز در حد متعادل در الگوی مصرف، می باید در دسترس همگان قرار گیرد. بنا به توصیه متخصصین تغذیه این میزان از حداقل ۱۵ درصد و حداکثر ۳۰ درصد انرژی روزانه نباید تجاوز کند، زیرا افزایش آن آثار نامطلوب بهداشتی و تغذیه ای از جمله عوارض سوء اختلال قلب و عروق را به دنبال دارد. نتایج حاصل از مطالعات و بررسی های انستیتو تغذیه ایران نشان می دهد که ۲۱ درصد از انرژی روزانه مردم کشورمان از طریق مصرف روغن تامین و چنانچه چربیهای موجود در دیگر محصولات زراعی و باغی و دامی حاصل از تولیدات داخلی و واردات مدنظر قرار گیرد، این رقم از ۳۰ درصد که حداکثر میزان تعیین شده می باشد، تجاوز می کند. به طور کلی روغن مورد نیاز عمدتا از ۱۷ منبع گیاهی و ۴ منبع حیوانی به دست می آید (طوطیایی و سلیمانی، ۱۳۸۸). روغن های گیاهی و حیوانی از لحاظ منشاء، سیر تولید و کیفیت تفاوت هایی دارند. گاهی این تفاوت ها بر بدن مفید یا مضر هستند. در ساختمان شیمیایی تمامی روغن ها گلیسرول و اسید چرب به کار رفته است اما تفاوت روغن ها ناشی از نوع اسید های چرب آنها است (کدیور و گلی، ۱۳۸۶).

منابع گیاهی تولید روغن

چربیها یا روغنهای نباتی (گیاهی) از دانه ها و میوه های گیاهان تامین می شوند. منابع گیاهی تولید روغن شامل گروه منابع دانه ای نظیر: کرچک، بزرک، کنجد، آفتابگردان، گلرنگ، سویا، کلزا، بادام زمینی و پنبه دانه و همچنین منابع میوه ای مانند: نارگیل، زیتون و پالم روغنی (که این دو منبع بیش از ۹۵ درصد روغنهای نباتی را در جهان تولید می کنند) هستند (مالک، ۱۳۷۹).

گیاهان دارویی دانه روغنی

گیاهان دارویی دانه روغنی فقط شامل گیاهان مرسومی مانند سویا، بزرک، آفتابگردان، گلرنگ و کلزا نمی شوند، همچنین روغن استحصال شده از آنها نیز فقط جنبه تأمین روغن نباتی و خوراکی ندارند، بلکه در گروه گیاهان دانه روغنی گیاهان متنوع دیگری (جدول شماره ۱ و ۲) وجود دارند که همه در دسته گیاهان دارویی قرار می گیرند که به لحاظ برتر بودن در کمیت و کیفیت اجزای روغن مانند اسیدهای چرب ضروری و انواعی از آنتی اکسیدانها در لیست بهترین های مواد دارویی، آرایشی و بهداشتی قرار می گیرند. گیاهان دانه روغنی منابع مهمی از روغن خوراکی، صنعتی و دارویی می باشند. دانه های روغنی غیر مرسوم و جدید مانند گیاه دارویی – روغنی دان سیاه و سیاه دانه به علت اینکه دارای اجزاء و ترکیباتی با خواص شیمیایی بی نظیر و منحصر به فرد هستند و ممکن است که دانه های روغنی مرسوم را تکمیل کنند به تازگی مورد توجه قرار گرفته اند (Cherry and Kramer, 1989; Bhagya and Sastry, 2003).

منابع روغنی گیاهی

جدول ۱ درصد روغن موجود در انواع گیاهان روغنی را نشان می دهد که ۹۵ دصد از روغن های نباتی در جهان از طریق این گیاهان تامین می شود.

جدول ۱: منابع روغن های گیاهی تامین کننده ۹۵ درصد روغن های نباتی در جهان

منابع روغن گیاهی تأمین کننده ۹۵ درصد روغنهای نباتی در جهان	نام علمی	درصد روغن
لوبیای سویا	Glycine max	۱۸ – ۲۰
تخم پنبه	Gossypium hirsutum	۱۸ – ۲۰
دانه آفتابگردان	Helianthus annus	۳۵ – ۴۵
دانه شلغم روغنی (کلزا یا کانولا)	Brassica nupus	۴۰ – ۴۵
بادام زمینی	Arachis hypoaea	۴۵ – ۵۰
پالم (نخل روغنی)	Guineensis elaeis	۴۵ – ۵۰
مغز هسته پالم	Guineensis elaeis	۴۵ – ۵۰
دانه کنجد	Hyssopus officinalis	۵۰ – ۵۵
مغز نارگیل	Cocos nucifera	۶۵ – ۶۸
دانه گلرنگ	Carthamus tinctorius	۳۰ – ۳۵
میوه زیتون	Olive europaea	۲۵ – ۳۰